Het nationaal monument in Westerbork© ANP
De NS heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog naar schatting 2,5 miljoen euro verdiend aan het transport van meer dan honderdduizend Nederlandse joden.
Ook verstuurde het spoorbedrijf in 1944 nog een aanmaning aan de bezetter, omdat nog niet was betaald voor enkele jodentransporten, meldt het tv-programma Brandpunt. Deze aanmaning is gevonden in het Nationaal Archief in Washington. Een bijzondere vondst, omdat een groot deel van het NS-archief uit de oorlog is vernietigd.
"Dit nieuwe document levert het bewijs dat er discussie plaatsvindt over het vervoer van joden tussen de NS en de Duitse autoriteiten, terwijl de meeste joden al waren afgevoerd", zegt hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies Johannes Houwink ten Cate. De NS bracht ook kosten in rekening voor het vervoer van 'straffällige Juden' die waren opgepakt, omdat ze waren ondergedoken. Volgens de hoogleraar wist de NS in 1944 al dat deze mensen de dood tegemoet gingen.
De 'aanmaning' van de NS:Het bedrag van 2,5 miljoen euro komt voort uit een berekening die Houwink ten Cate maakte op verzoek van Brandpunt. Op basis van de bewaarde facturen komt hij uit op een bedrag van 409 duizend gulden, wat nu een waarde zou vertegenwoordigen van 2,5 miljoen euro.
Zo moest voor het vervoer van honderd personen van Amsterdam Muiderpoort naar Assen op 6 april 1944 een bedrag van 480 gulden worden betaald, 4,80 gulden per persoon (.pdf). Een enkeltje van Den Haag naar Assen kostte in mei van dat jaar 5,85 gulden (.pdf). De NS liet tijdens de oorlog 93 treinen rijden naar Westerbork en de grens. Daar namen de Duitsers het transport over, dat eindigde in de vernietigingskampen.
De NS heeft in 2005 excuses aangeboden voor de transporten, maar de spoorwegen hebben nooit een vergoeding betaald aan individuele overlevenden of nabestaanden. De Franse spoorwegen deden dat bijvoorbeeld wel. Rabbijn Evers van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap zegt in Brandpunt dat hij het een morele plicht vindt dat de NS alsnog een gebaar maakt richting de joodse gemeenschap.
RTL-Nieuws
